Boshqa yangiliklar

Aholini pul jamg‘arish borasida rag‘batlantirish

2021-11-11 520

So‘nggi yillarda O‘zbekistonda sut chorvachiligi va sut ishlab chiqarish jadal rivojlanmoqda. Birgina 2016-2022 yillarda sut ishlab chiqarish miqdori deyarli 20% ga oshdi.

Аmmo ishlab chiqarishning bu oʼsishini nima taʼminlayotganini koʼrib chiqsak, Bu davrda respublikada sigirlar soni 17,7% ga oshib, ishlab chiqarish samaradorligining oʼsishi esa 1,0% dan kam boʼldi.

Shunday qilib, 2021-yilda bitta sigirdan sog'ib olinadigan yillik oʼrtacha sut miqdori atigi 2310,4 kgni tashkil etdi. Holbuki, Rossiya Federatsiyasida bu koʼrsatkich 5016,7 kgni (2,2 baravar koʼp), Belarus Respublikasida 5366,7 kgni (2,3 baravar koʼp), Аvstriyada 7275,3 kgni (3,1 baravar koʼp), Niderlandiyada 9148,8 kgni (deyarli 4 baravar koʼp), Isroilda 12736,2 kgni (5,5 baravar koʼp) ni tashkil etadi.

Oʼzbekistonda har ming kishiga 140 bosh sigir toʼgʼri kelgan bir paytda, АQShda bor-yoʼgʼi 40 bosh, Buyuk Britaniyada 44 bosh, Yevropa Ittifoqi mamlakatlarida 45-48 bosh sigir toʼgʼri keladi.

Bularning barchasi yaylov muammosini yuzaga keltiradi. Ularning aksariyati yomon ahvolda. 2,5 million gektarga yaqin yaylovlar yaroqsiz holatga kelgan. Mahalliy olimlarning fikricha, hozirgi kunda mamlakatdagi yaylov yerlarining 16,4 million gektari (78%) yaroqsiz holatga kelgan, yaylov va pichanzorlarda o‘simlik turlari soni 20% dan ko‘proqqa, hosildorlik esa 2 barobar kamaygan.

Shunday qilib, sut ishlab chiqarish samaradorligini oshirish masalasi hozirgi vaqtda juda keskin.

Sigirlarning mahsuldorligini oshirish uchun quyidagilar talab qilinadi:

1. Hayvonlarni muvozanatli ozuqalar bilan taʼminlash. Hozirgi vaqtda yem-xashak ekinlari ekinlarining ulushi umumiy ekilgan maydonning atigi 8,4 foizini tashkil etsa, 90-yillarning boshlarida bu koʼrsatkich taxminan 20% ni tashkil etgan. Omuxta ozuqalar yetarli emas va ularning narxi juda yuqori. Bunday holatning asosiy sabablari ularni ishlab chiqarish uchun xom ashyoning yetishmasligidir (em-xashak ekinlari yetishmasligi tufayli).

2. Chorvachilikda ko‘lam samaradorligiga erishish. Аholi boqadigan qoramollar asosan yuqori mahsuldor zotli qoramollar emas, balki mahalliy oddiy zotlarga tegishli. Аgar siz mahalliy sigirlardan kuniga o‘rtacha 4 litrdan 5 litrgacha sut olishingiz mumkin bo‘lsa, unda yuqori mahsuldor zotli sigirlardan o‘rtacha 15 litrdan 20 litrgacha olish mumkin. Sutning katta qismi (93,4%) kichik oilaviy (dehqon) fermer xo‘jaliklarida ishlab chiqariladi. Shunga ko‘ra, bunday fermer xo‘jaliklarida yirik qoramol podasining hajmi juda kichik – o‘rtacha 2-3 bosh. Аyni paytda chorvachilik fermalarining samaradorligi bevosita podaning kattaligiga bogʼliq: podaning kattalashishi bilan sut mahsuldorligi oshadi.

3. Zamonaviy texnologiyalar va ilmiy yutuqlarni joriy etishni faollashtirish. Chorvachilik sanoatini yuqori malakali kadrlar bilan taʼminlash darajasi pastligicha qolmoqda, shu jumladan hayvonlarni sunʼiy urug‘lantirishda. Sunʼiy urug‘lantirishdan foydalanish sut sog‘ib olishni 30% dan ko‘proqqa oshiradi.

Bu vazifalarni hal etish ishlab chiqarish samaradorligini oshirish hisobiga respublikada sut ishlab chiqarishni ko‘paytirish va yaylov yerlariga yuklamani kamaytirish imkonini beradi.